«Η στάση αμπελοκαλλιεργητών απέναντι στη ρύπανση του περιβάλλοντος και στη βιωσιμότητα: Μια πρωτοβουλία μαθητών» 2ο Γυμνάσιο Αγίου Αθανασίου (Δαμάσκειο)

Περίληψη

Η έρευνα που ακολουθεί εξετάζει τις απόψεις και τις πρακτικές των αμπελουργών σχετικά με

το περιβάλλον και τα αποτελέσματα της αμπελουργίας. Αυτό περιλαμβάνει παρατηρήσεις

σχετικά με τις περιβαλλοντικές αλλαγές, τη χρήση χημικών, τα μέτρα που λαμβάνονται για την

αντιμετώπιση της ρύπανσης. Περιλαμβάνονται επίσης οι απόψεις τους σχετικά με τις

επιπτώσεις της εγκατάστασης αμπελιού στο έδαφος και το νερό, καθώς και για πτυχές της

κλιματικής αλλαγής. Ακόμη παρέχονται πληροφορίες για τη χρήση βιώσιμων πρακτικών και

καταθέτονται οι απόψεις τους για το μέλλον της αμπελοκαλλιέργειας.

Εισαγωγή

Η ρύπανση περιβάλλοντος είναι ένα σοβαρό ζήτημα του σήμερα, το οποίο πλήττει κυρίως την

αγροτική παραγωγή, αλλά επηρεάζει κάθε τομέα της ζωής. Μαθητές ηλικίας 13-15 χρόνων, που

φοιτούν στο 2ο Γυμνάσιο Αγίου Αθανασίου (Δαμάσκειο) του Νομού Θεσσαλονίκης λόγω

συμμετοχής τους σε πρόγραμμα της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας τη Φύσης, εξέτασαν μέσω

συνεντεύξεων τη γνώμη των τοπικών αμπελουργών της Νέας Μεσημβρίας, κωμόπολης που

βρίσκεται βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης και της Αγχιάλου, διπλανού οικισμού, για τη

ρύπανση του περιβάλλοντος από την αμπελοκαλλιέργεια και τη στάση τους για σχετικά

ζητήματα.

Μεθοδολογία

Χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της ημιδομημένης συνέντευξης που επιτρέπει την ελεύθερη

έκφραση απόψεων, μέσω 8 βασικών ερωτήσεων και 6 δημογραφικών. Συμμετείχαν τέσσερις

αμπελουργοί από τη Νέα Μεσημβρία και την Αγχίαλο. Οι συνεντεύξεις διεξήχθησαν από τους μαθητές κατά το χρονικό διάστημα από 16/01/2025 - 31/01/2025. Στη συνέχεια έγινε η

απομαγνητοφώνηση όλων των συνεντεύξεων από τους μαθητές και η επεξεργασία δεδομένων.

Το ερωτηματολόγιο των συνεντεύξεων μελετά τις απόψεις και τις πρακτικές σχετικά με την

αμπελουργία και τις επιπτώσεις της στο περιβάλλον. Οι ερωτήσεις καλύπτουν θεματικές, όπως

αλλαγές στο περιβάλλον, χρήση χημικών, επίδραση σε έδαφος, τρόποι πρόληψης ρύπανσης και

ανάγκες ενημέρωσης για το μέλλον. Στο επίκεντρο τίθεται το θέμα των περιβαλλοντικών

αλλαγών, της χρήσης χημικών ουσιών και των μέτρων για τη μείωση της ρύπανσης. Ερευνάται

επίσης πώς αντιλαμβάνονται οι αμπελουργοί τις επιπτώσεις της αμπελουργίας στη γη και το

νερό, τη στάση απέναντι στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό και τις αλλαγές του κλίματος. Τέλος,

προβλέπεται το μέλλον της αμπελουργίας.

Πίνακας 1: Δημογραφικά Στοιχεία Συμμετεχόντων

Συμμετέχων	Ηλικία	Φύλο	Επάγγελμα	Χρόνια ενασχόλησης	Τόπος Κατοικίας
Αμπελουργός 1	67	Άνδρας	Αμπελουργός (πλήρης απασχόληση)	40 έτη	Νέα Μεσημβρία
Αμπελουργός 2	50	Άνδρας	Αμπελουργός (πλήρης απασχόληση)	20 έτη	Νέα Μεσημβρία
Αμπελουργός 3	40	Άνδρας	Αμπελουργός (πλήρης απασχόληση)	32 έτη	Αγχίαλος
Αμπελουργός 4	32	Άνδρας	Αμπελουργός (πλήρης απασχόληση)	20 έτη	Αγχίαλος

Πίνακας 2: Κωδικοποίηση Απαντήσεων Συνέντευξης

Ερώτηση	Αμπελουργός 1	Αμπελουργός 2	Αμπελουργός 3	Αμπελουργός 4
Παρατηρείτε αλλαγές στο περιβάλλον λόγω ανθρώπινης δραστηριότητας;	Αύξηση θερμοκρασίας και ανομβρία	Αλλαγές στα καιρικά φαινόμενα και αρρώστιες	Ναι, επιβάρυνση στο τοπίο με πρώιμη ωρίμανση και ανομβρία	Ναι, έλλειψη νερού και έντονες θερμοκρασίες
Χρησιμοποιείτε φυτοφάρμακα/χημικά σκευάσματα;	Ναι, αλλά με ασφαλή χρήση	Ναι, μόνο όταν είναι ανάγκη	Ναι, στα όρια της λογικής καλλιέργειας	Ναι, με τις σωστές δοσολογίες και τα σωστά μηχανήματα
Πιστεύετε ότι οι καλλιεργητικές σας πρακτικές μπορεί να επηρεάζουν το έδαφος ή το νερό της περιοχής;	Όχι, με δεδομένη την ασφαλή χρήση φαρμάκων	Δεν επηρεάζουν	Δεν επηρεάζουν, τα φάρμακα δρουν επιφανειακά	Προσπαθούμε να μην επηρεάζουν το έδαφος, κυρίως με το όργωμα
Υπάρχουν μέτρα που έχετε λάβει για να μειώσετε τη ρύπανση από την καλλιέργεια των αμπελιών σας;	Ελαχιστικοποίηση χρήσης μηχανικών μέσων	Χρήση όσο το δυνατόν λιγότερο ισχυρών φαρμάκων	Λιγότερο επιβλαβή φυτοφάρμακα	Εξοικονόμηση νερού και μείωση της κατεργασίας του εδάφους
Οι αμπελουργοί γενικά στηρίζουν την προστασία του περιβάλλοντος;	Ναι, διότι τους αφορά άμεσα η παρατηρούμενη αλλαγή του περιβάλλοντος	Θα μπορούσαν να υπάρχουν περισσότερες βιολογικές καλλιέργειες	Δεν υπάρχει καλλιέργεια που να στηρίζει την προστασία	Στηρίζουν όσο μπορούν
Τι γνώμη έχετε για την κλιματική αλλαγή;	Επηρεάζει τον βιολογικό κύκλο του αμπελιού και τα αμπέλια υποβάλλονται σε συνθήκες ακραίες	Μεγάλες ανομβρίες, χαλάζι και ζιζάνια προκαλούν μείωση παραγωγής	Πρώιμη ωρίμανση και ανάγκη για περισσότερο νερό	Ξηρασία στα αμπέλια, χαλάνε οι παραγωγές
Ενημερώνεστε για νέες μεθόδους καλλιέργειας που είναι φιλικές προς το περιβάλλον;	Όχι ακόμη, αλλά θα ήθελα να ενημερωθώ	Ενημερώνομαι από σεμινάρια και γεωπόνους	Όχι,  δεν είναι  εφικτές προς την παραγωγή και το κράτος δεν βοηθά οικονομικά	Δεν υπάρχουν νέες μέθοδοι
Πώς φαντάζεστε το μέλλον  των αμπελώνων, αν δεν ληφθούν  μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος	Εγκατάλειψη καλλιεργειών λόγω οικονομικών προβλημάτων	Έχει αρχίσει η μείωση της παραγωγής	Θα αναγκαστούμε να αλλάξουμε καλλιέργεια  ή χώρα	Η καλλιέργεια στη χώρα μας θα χαθεί λήγω κλιματικών αλλαγών

Συμπεράσματα

Οι καλλιεργητές αμπέλου γνωρίζουν τα περιβαλλοντικά ζητήματα που δυσχεραίνουν την

παραγωγή τους και δείχνουν ανησυχία για το μέλλον. Η χρήση φυτοφαρμάκων, παρόλο που

συνηθίζεται, φαίνεται να γίνεται με μέτρο. Οι παραγωγοί θέλουν να βοηθήσουν στη μείωση

της μόλυνσης, αλλά χρειάζονται περισσότερες γνώσεις και βοήθεια. Η περιβαλλοντική

συνείδηση υπάρχει, όμως δεν έχει ακόμη ενταχθεί πλήρως στις γεωργικές μεθόδους. Τονίζουν

την σημασία της φιλικής προς το περιβάλλον καλλιέργειας και την ανάγκη για νέες μεθόδους

λόγω των κλιματικών αλλαγών. Επισημαίνουν τη χρήση πρακτικών λύσεων και βιολογικών

μέσων προστασίας των φυτών. Αναφέρουν επίσης την σημασία της εξοικονόμησης νερού και

τη δυσκολία για την αγροτική παραγωγή στο μέλλον, αν δεν γίνουν αλλαγές. Διαπιστώνεται μια

προσπάθεια εξισορρόπησης ανάμεσα στην ανάγκη για παραγωγή και στην προστασία του

περιβάλλοντος. Συνολικά, προωθούν τη βιώσιμη γεωργία και την προσαρμογή στις νέες

συνθήκες.

Προτάσεις για Βελτίωση:

1. Εκπαίδευση και κατάρτιση των αγροτών: Ανάπτυξη προγραμμάτων που ενθαρρύνουν

αειφόρες και βιολογικές καλλιεργητικές πρακτικές για τους αμπελώνες. Χορήγηση οικονομικών

ή άλλων ενισχύσεων για τους παραγωγούς.

2. Δίκτυα περιβαλλοντικής ενημέρωσης: Ανάπτυξη περιφερειακού αλλά και τοπικού δικτύου

συνεργασίας αγροτών με επιστημονικούς οργανισμούς και περιβαλλοντικές οργανώσεις.

4. Προγράμματα ευαισθητοποίησης: Συμμετοχή σχολείων και πολιτών σε δράσεις για το

περιβάλλον.

5. Μείωση της εξάρτησης από χημικά: Προώθηση της βιολογικής γεωργίας μέσω σεμιναρίων

και επιδείξεων καλών πρακτικών

Βιβλιογραφία

 Γρίβας Β. (2018.). Η καλλιέργεια της αμπέλου στο Ν. Ιωαννίνων. Υφιστάμενη

κατάσταση και προοπτικές (Μεταπτυχιακή εργασία). Βόλος. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ

ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Ανακτήθηκε από

https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/53478/21202.pdf?sequence=

 Μπινιάρη, Α., Σταυρακάκης, Μ., Συμινής, Χ., & Σωτηρόπουλος, Γ. (χ.χ.). Αμπελουργία. Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία. https://ebooks.edu.gr/ebooks/v/pdf/8547/4490/24-

0448-02_Ampelourgia_G-EPAL_Vivlio-Mathiti/ (ανακτήθηκε 15/1/2025)

 https://dimoschalkidonos.gr/o-dimos/dimotikes-enotites/dimotiki-enotita-ag-

athanasioy/mesimvria/ (προσπελάστηκε 2/4/2025)

 https://www.mesimvriawines.gr/ (προσπελάστηκε 27/3/2025)

Εικόνα 1 Αμπελώνας στη Νέα Μεσημβρία

Τα μικρά και θαυμαστά της Φύσης

Απαθανατίσαμε με τον φωτογραφικό μας φακό τα μικρά και θαυμαστά της φύσης,

εκείνα που εργάζονται ακατάπαυστα για την προστασία της ζωής!

Δεν είναι μόνο όμορφη! Η πεταλούδα κατά το πέρασμά της από τα λουλούδια, μεταφέρει  γενετικό υλικό συμβάλλοντας στην αναπαραγωγή τους.    1⋆ 

Μέλισσες απολαμβάνουν τους χυμούς του λουλουδιού. Σε λίγο θα πετάξουν σε άλλο άνθος μεταφέροντας τη γύρη με το σώμα τους.     2 ⋆

 

Η πασχαλίτσα είναι πολύτιμη για την  οικολογική ισορροπία γιατί τρέφεται με διάφορα φυτοφάγα έντομα που καταστρέφουν καλλιέργειες και φυτά.   3⋆

Πολλοί κάτοικοι της Νέας Μεσημβρίας ασχολούνται με την αμπελουργία, συνεχίζοντας την παράδοση των προγόνων τους και παράγουν  υψηλής ποιότητας κρασιά.  4⋆

Η μελισσοκομία αποτελεί  έναν αναπτυσσόμενο τομέα στην περιοχή μας. Πολλοί νέοι μελισσοκόμοι παρακολουθούν σχετικά προγράμματα κατάρτισης.  5⋆

 

                                              -------------------------------------

 

Η προστασία της βιοποικιλότητας είναι θέμα ζωτικής σημασίας, όχι μόνο για τη βιωσιμότητα της γεωργίας, αλλά και για τη διατήρηση της ίδιας της ζωής. Οι μέλισσες  και οι πεταλούδες, σημαντικοί επικονιαστές, αλλά και οι πασχαλίτσες,  ως βιολογικά παρασιτοκτόνα, είναι  πολύτιμοι σύμμαχοι στη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

Στη  Νέα Μεσήμβρια, ημιαστική περιοχή με έντονη γεωργική δραστηριότητα, οι κάτοικοι καλωσορίζουν τα έντομα αυτά, όχι μόνο στους κήπους τους, αλλά και στις καλλιέργειές τους. Όπως επιβεβαιώνει βιολόγος,  κάτοικος  Νέας Μεσημβρίας, «η αφθονία των επικονιαστών, κυρίως των μελισσών, εξασφαλίζει βελτιωμένες αποδόσεις,  ιδιαιτέρως στις  βιολογικές καλλιέργειες, που είναι οι περισσότερες στην περιοχή».  

 

 

 

ΠΗΓΕΣ

 

1 ⋆,  2⋆

https://kepea-syrou.kyk.sch.gr/projects/to-mikro-einai-omorfo/ 

https://www.europarl.europa.eu/topics/el/article/20191129STO67758/pou-ofeiletai-i-meiosi-tou-plithusmou-ton-melisson-kai-ton-allon-epikoniaston 

https://environment.ec.europa.eu/topics/nature-and-biodiversity/pollinators_en 

3⋆

https://www.koppert.gr/parasita-fyton/skatharia/ 

4⋆

https://www.emakedonia.gr/nea-mesimvria-anapsan-ta-kazania-42843?utm 

5⋆

https://e-koufalia.gr/1069430-2/?utm